Zo laat je groepen succesvol samenwerken

Samenwerken is leerzaam, maar ook lastig. Om het succesvol te maken kun je rekening houden met een paar voorwaarden. Als docent kun je zo bijdragen aan succesvolle samenwerking. Waar kun je rekening mee houden?

De voorwaarden voor effectieve samenwerkibng

In een samenvattende studie van Timothy Nokes-Malach en collega’s toonden sommige onderzoeken voordeel voor het samenwerken in groepen, andere studies geen verschil tussen samenwerken of alleen werken, en een aantal studies zelfs een nadeel voor het samenwerken. Het doordacht inzetten van samenwerkend leren is dus geboden, want er zijn bepaalde soorten opdrachten en groepscontexten waarin individuen niet goed presteren, zelfs als de groep slaagt. De belangrijkste voorwaarden voor geslaagd samenwerken:

• Houd de ‘kosten’ laag. Communiceren en coördineren kost energie. Echte samenwerking komt alleen tot stand als de baten van samenwerken hoger zijn dan de kosten. Daarnaast kan een groep die veel energie en tijd moet stoppen in hoe ze samenwerken, die verbruikte energie en tijd niet meer besteden aan het leren zelf. De kosten kunnen laag worden gehouden door te werken met taakverdelingen, het oefenen met samenwerken en de groep samenstellen op basis van voorkennis (homogeen, al kan een heterogene groep wel tot diepgaander leren leiden).

• Zorg dat de opdracht complex genoeg is. Zo zijn de leerlingen wel verplicht om samen te werken. Te simpele opdrachten zorgen voor meer ‘kosten’ dan ‘baten’. Leerlingen moeten het ook nuttig vinden om samen te werken. De complexiteit van de opdracht hangt nauw samen met de voorkennis van de leerlingen.

• Benadruk de samenwerking binnen de groep. Leerlingen moeten beseffen dat kritiek leveren op elkaars ideeën kan, maar persoonlijke aanvallen niet. Daarnaast moet duidelijk zijn dat het maken van fouten en het krijgen van negatieve feedback deel uitmaken van een leerproces.

• Focus op het leerproces. Leerlingen zijn meer gemotiveerd in groepswerken wanneer ze merken dat de opdracht zinvol is en inzien dat samenwerken meerwaarde biedt. Daarnaast kan de focus van het samenwerken het best liggen op leren en beheersen, niet op het evaluatieve gedeelte.

• Ga er niet vanuit dat leerlingen kunnen samenwerken. Samenwerken moet aangeleerd worden en is, net als andere kennis en vaardigheden, niet zomaar overdraagbaar.

Over deze tip

Deze tip komt van leer.tips, een samenwerking tussen onderwijswebsite Vernieuwenderwijs en gedragswetenschappers van Neuro Habits. Leer meer over hun diensten op deze pagina.