Slavernij bij de VOC
Als het over slavernij gaat, gaat het vaak over de WIC. De trans-Atlantische slavenhandel is bij veel mensen bekend. Dat de VOC ook mensen tot slaaf maakte, dat weten veel minder mensen. In deze opdracht gaan leerlingen een schilderij waarop drie tot slaaf gemaakten uit de Oost te zien zijn heel nauwkeurig bekijken.
Vragen aan de klas n.a.v. de afbeelding
Vertel nog niks over dit schilderij. Laat leerlingen eerst voor zichzelf goed kijken. Wat zien ze? Verdeel dan onderdelen onder de leerlingen: kleding, achtergrond, woning, dingen op de vloer of tafel, mensen. Laat hen voor zichzelf tien dingen opschrijven bij hun onderdeel. Laat dan een leerling zijn of haar lijstje van een onderdeel opnoemen en laat daarna de leerlingen die dat onderdeel ook hadden, aanvullen. Benoem alles feitelijk, verbind nog geen conclusies.
De volgende stap is: wat denken leerlingen dat er gebeurt op dit schilderij? En vraag leerlingen waaraan ze dat afleiden. Probeer samen een conclusie te formuleren. Bijvoorbeeld: dit is waarschijnlijk een rijk echtpaar en een belangrijke bezoeker, want dat zie je aan ... Deze gebeurtenis was belangrijk, anders zou er geen schilderij van zijn gemaakt. Belangrijk is om goed door te vragen.
Welke vragen blijven er nu nog over? Probeer deze ook met de leerlingen te formuleren. Bijvoorbeeld: wie zijn deze mensen? Wat doen ze? Wat voor gelegenheid is dit? Wie zouden de bedienden zijn? Waar zouden ze vandaan komen?
De opdracht
Bekijk de video. In de video krijgen de leerlingen meer informatie over het schilderij dat ze net bekeken hebben. Waarschijnlijk krijgen ze veel antwoorden op de vragen die ze geformuleerd hebben. Je ziet op het schilderij de burgemeester van Dokkum met zijn vrouw Sara. De gast is waarschijnlijk een Russische gouverneur. Uit Indië had Sara drie bedienden meegenomen, die waren daar tot slaaf gemaakt. In Nederland was officieel geen slavernij, dus waren ze ‘vrij’. De bediende rechts heet Filander de Baron. Hij trouwde later met een Friese vrouw en werd hoofd van de politie.
Tip
Leerlingen kunnen deze zogenaamde ‘Visible Thinking’-opdracht ook zelfstandig in groepjes van 2 of 3 leerlingen doen. Het is belangrijk dat ze de stappen zorgvuldig doorlopen en steeds de antwoorden noteren. Bespreek de observaties en de conclusies van de groepjes na met de klas.
Wat zien jullie?
Wat denken jullie dat er gebeurt? En waaraan denk je dat te kunnen zien?
Welke vragen hebben jullie nog?
