De Zijden Kaart

De Zijden Kaart is een landkaart die in 1737 gemaakt werd door Alexander de Lavaux. Hij deed dit in opdracht van het bestuur van de kolonie Suriname om hun bezit, zo’n 400 plantages, te laten zien. Op het eerste gezicht ziet de kaart eruit zoals elke andere kaart, met rivieren, bergen, plaatsnamen. Maar op de kaart zie je ook het verhaal van geweld tegen de marrons (tot slaaf gemaakte mensen die vluchtten van de plantages naar het binnenland van Suriname). Leerlingen gaan de kaart voorzien van hotspots met extra informatie.

De opdracht

De landkaart is bedoeld om te laten zien: dit is Nederlands grondgebied, bestaand uit vierhonderd plantages. In de randen zijn militaire expedities afgebeeld. Deze hadden als doel mensen op te sporen die zich uit slavernij hadden bevrijd en de plantages waren ontvlucht. De maker van de kaart, Alexander de Lavaux, maakte deel uit van twee van deze expedities. De kaart is dus niet zomaar een kaart, maar laat zien hoe het koloniale leger optrad tegen ‘weglopers’ en hoe de dorpen die ze hadden opgebouwd in brand werden gestoken. Te zien is hoe deze mensen hun huizen verdedigden, maar soms ook moesten vluchten, met achterlating van wat zij hadden opgebouwd.

Het is een kaart waarop je dus kunt zien met hoeveel geweld de onderdrukking van de tot slaaf gemaakten gepaard ging. Mensen die het verhaal niet kennen hebben informatie nodig om te begrijpen wat er te zien is op deze kaart en dat het niet zomaar een landkaart is.

Bekijk de video met de leerlingen. Bekijk daarna de kaart in het groot op de website van het Rijksmuseum.

Laat leerlingen van de zijden kaart een afbeelding met hotspots maken waarop ze de verschillende plekken van meer informatie voorzien. Bespreek de gemaakte kaarten met de klas na. Vraag tot slot ook ook: hoe zou de kaart van Suriname eruit zien vanuit het het perspectief van de tot slaaf gemaakten op de plantages of van de mensen die de slavernij ontvlucht hadden? Wat zouden zij willen laten zien op deze landkaart?

Tips voor het maken van een afbeelding met hotspots

• Gebruik Thinglink om een afbeelding te uploaden en informatie toe te voegen.

• Maak eventueel screenshots uit de video of van de grotere afbeelding om details van de kaart te laten zien.

• Geef met de hotspots informatie aan de hand van de volgende vragen.

  • Geef aan wat de maker van de kaart belangrijk vonden om te laten zien.

  • Wat betekenen de wapens en versieringen aan de rand?

  • Wie waren marrons en waar zie je ze op de kaart?

  • Waar zie je de militaire expedities en wat gebeurde daar?

  • Wie was Ma Pansa en waarom speelde rijst een belangrijke rol in dit verhaal?

  • Hoe konden de marrons ontsnappen aan de plantage-houders?