• 4 minuten

• Radioactief verval - atoombouw - isotopen - alfa-straling - bèta-straling - gamma-straling

• Uitleggen

Instabiele isotopen kunnen straling uitzenden. Maar wat gebeurt er dan in de atoomkern? En waar bestaat die straling uit? En is die straling alleen maar gevaarlijk of kan die ook nuttig zijn? In deze video wordt verteld dat atoomkernen zomaar kunnen veranderen en welke deeltjes daarbij vrijkomen. Daarnaast gaat het ook over de toepassingen van straling in de medische sector.

TED Ed is het kleine broertje van de bekende TED-talks en maakt korte geanimeerde video’s over veel verschillende onderwerpen. Dat betekent een heldere, bondige video waarin voor een breed publiek het onderwerp wordt geïntroduceerd, zonder daarbij aan inhoud in te boeten. De eerste twee minuten geven een introductie van verval op atoomniveau en de tweede helft van de video vertelt meer over de toepassingen van straling.

Bij de video zit een kleine quiz met vijf vragen die je zowel vooraf als achteraf als check aan de leerlingen kunt geven. De video en de vragen zijn in het Engels, maar op taalniveau is het goed te volgen voor leerlingen uit de bovenbouw.

Leerdoelen:

• De leerling kan uitzending, voortplanting en opname van elektromagnetische straling beschrijven.

• De leerling de verschillende soorten ioniserende straling, hun ontstaan en hun eigenschappen benoemen.

• De leerling kan het atoommodel van Bohr begrijpen en toepassen.

Vragen aan de klas?

• Wat is het verschil tussen alfa-, bèta- en gammastraling?

• Hoe komt het dat een atoom verandert in een ander atoom bij het uitzenden van straling?

• Waarom is een isotoop die alleen alfa-straling uitzendt niet geschikt als tracer?

• Wat gebeurt er met een atoomkern bij bèta-verval?

• Hoe zou je de dikte van een materiaal kunnen meten met gamma-straling?

Varieer een keer!

Introduceer vervalvergelijkingen

In de video wordt duidelijk verteld wat er gebeurt met alfa- en bètaverval. Laat de eerste twee minuten van de video zien en vertel ze kort over de notatie van isotopen. Geef ze vervolgens vijf minuten om ze zelf een theorie af te laten leiden voor het noteren van vervalvergelijkingen van alfa- en bètaverval.

Drie-minutenpresentatie

In de tweede helft van de video worden in hoog tempo zo’n zes toepassingen en gevolgen gegeven van straling, namelijk:

• Rookmelder

• Bestraling van voedsel

• Tracers

• Kernenergie

• Bestraling van tumoren

• DNA-schade

Bekijk de video in de klas en verdeel de klas zes groepjes. Geef ze vervolgens een half uur om een maximaal 3 minuten durende presentatie voor te bereiden over deze onderwerpen. Je kunt ze eventueel een richtlijn geven, door bijvoorbeeld te zeggen dat ze eerste een introductie geven van de toepassing, dan vertellen hoe het werkt, vervolgens uitleggen welke soort straling er gebruikt wordt en waarom en het vervolgens over de risico’s voor de mens te hebben.