“Je begrijpt toch wel, George, dat Oekraïne geen staat is, laat staan een natie?” Dit zei Vladimir Poetin in 2008 tegen de Amerikaanse president Bush. In de periode rondom het begin van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne heeft Poetin deze woorden meer dan eens herhaald. Hij noemt Oekraïne bovendien regelmatig Klein-Rusland.

In deze les kijken we naar een aantal fragmenten uit het verleden van het gebied dat nu Oekraïne is. De bedoeling hiervan is dat we begrijpen wat Poetin bedoelt met Klein-Rusland en hoe hij tot het standpunt komt dat dit gebied “geen staat” is, “laat staan een natie”. We gaan ook na hoe deze visie zich verhoudt tot andere perspectieven.

Ten overvloede: de oorlog die Rusland tegen Oekraïne voert, is strijdig met het internationaal recht en deze les is dus absoluut niet bedoeld om bij te dragen aan redenaties die deze oorlog rechtvaardigen.

Voor de docent

• Deze les is bedoeld voor de bovenbouw van het vwo.

• Behalve de in de inleiding van de lesstof genoemde cognitieve doelen spelen in deze opdracht ook oefening in multiperspectiviteit en standplaatsgebondenheid een rol.

• De lesstof bestaat uit tekstjes en verwerkingsopdrachten. Deze kunnen individueel, in groepjes of klassikaal worden uitgewerkt.

• Voor deze les is anderhalf uur nodig.

  • Eventueel is het mogelijk in te korten door:

    • De stof over de Roes en de Gouden Horde weg te laten en te beginnen bij de expansie van Rusland en Polen/Litouwen.

    • Opdrachten te schrappen die de stof niet direct koppelen aan de actualiteit.

  • Eventueel is het mogelijk de les te verlengen door:

    • Onderwerpen toe te voegen (Mazepa en Peter de Grote, de Krim-Tataren, de Krimoorlog, Potjomkin, de Holodomor… het kiezen van aanvullingen is aanzienlijk moeilijker dan het bedenken ervan.

    • Onderdelen van de reguliere lesstof in deze les te integreren, zoals stof over de Eerste Wereldoorlog, de opkomst van de bolsjewieken, Operatie Barbarossa, maar ook bijvoorbeeld Catharina de Grote (verlicht absolutisme).

    • Een groepsgesprek toe te voegen over de actualiteit.

    • In te gaan op begrippen als staat en natie; wat is het verschil en hoe verhouden ze zich tot elkaar?

    • In te gaan op verschillen binnen Oekraïne. Eén Oekraïense visie op een onderwerp bestaat zelden; tussen het oosten en het westen zijn grote verschillen (die goeddeels historisch verklaarbaar zijn), maar daarbinnen ook.

    • Een eindopdracht toe te voegen, zoals: ‘Maak duidelijk welke historische argumenten Poetin aandraagt om zijn oorlog tegen Oekraïne te rechtvaardigen en leg per argument uit in hoeverre je het valide vindt.’

Klik linksboven op de blauwe “open” button en download de leskaart.