Bruikbaarheid van bronnen

Als je een historisch onderzoek uitvoert, formuleer je een onderzoeksvraag. Daarna zoek je bronnen die je kunnen helpen om die onderzoeksvraag te beantwoorden. Om te bepalen of je die bronnen ook echt gaat gebruiken, moet je eerst drie vragen beantwoorden:

1. Zijn deze bronnen bruikbaar voor de beantwoording van de onderzoeksvraag?

2. Geven deze bronnen betrouwbare informatie over mijn onderwerp?

3. Zijn deze bronnen representatief?

In deze opdracht gaan je leerlingen vaststellen of de geselecteerde bronnen bruikbaar zijn. Voor dit doel zijn tien foto’s geselecteerd die de Eindhovense fotograaf Anton Schellens rond 1920 in de omgeving van zijn woonplaats maakte. De eerste vijf setjes van telkens twee foto’s zijn op dezelfde locatie en ongeveer op hetzelfde tijdstip gemaakt.

Voorbereiding voor de docent

De opdracht wordt in groepjes uitgevoerd. Afhankelijk van hoeveel tijd je er aan wilt besteden en hoe de klas is samengesteld, deel je de groepjes in. Zorg ervoor dat er voor elk groepje een set met foto’s beschikbaar is. Maak een kwalitatief goede print van de foto’s. Indien mogelijk: lamineer ze zodat ze vaker gebruikt kunnen worden.

De materialen

De foto's

• Foto's Anton Schellens - Set 1

• Foto's Anton Schellens - Set 2

• Foto's Anton Schellens - Set 3

• Foto's Anton Schellens - Set 4

• Foto's Anton Schellens - Set 5

• Foto's Anton Schellens - Set 6a

• Foto's Anton Schellens - Set 6b

Documenten

• Lijst met onderzoeksvragen

• De uitwerkingen

De opdracht: stap voor stap

Stap 1.

Na de verdeling in groepjes en de instructie over de opdracht, gaat elke leerling met minimaal één set foto’s aan de slag. Zorg ervoor dat alle sets foto's gebruikt worden. Bij elke set foto’s worden de volgende drie hulpvragen beantwoord:

• Noem een paar opvallende zaken die op de foto’s hetzelfde zijn.

• Noem enkele verschillen tussen beide foto’s.

• Vat in één zin samen wat je op deze foto’s ziet.

Stap 2.

Deel de lijst uit waarop tien onderzoeksvragen staan (die lijst staat verderop in deze instructie). De leerling bepaalt of de door hem/haar bij stap 1 bestudeerde set foto’s bruikbaar is voor de beantwoording van de tien onderzoeksvragen. De leerling moet zich hierbij telkens afvragen: ‘bevat deze set foto’s informatie die helpt bij het beantwoorden van de onderzoeksvraag?’

Stap 3

Daarna vergelijken de groepsleden de gemaakte keuzes. Het zal opvallen dat alle sets met foto’s bruikbaar zijn voor de beantwoording van meerdere onderzoeksvragen.

Voor welke onderzoeksvragen bevatten alle sets foto’s bruikbare informatie?

Stap 4.

Leerlingen moeten nu een rangschikking gaan aanbrengen. Aan elke set foto’s moeten twee onderzoeksvragen gekoppeld worden die voor de beantwoording daarvan het meest geschikt zijn. Alle onderzoeksvragen moeten gebruikt worden. En elke onderzoeksvraag mag maar een keer gebruikt worden. Een tip: deel eerst de onderzoeksvragen in die maar bij één set met foto’s bruikbaar is.

Stap 5.

Kies uit set 6 een van beide foto’s uit. Formuleer nu zelf twee onderzoeksvragen waarvoor deze bron bruikbare informatie bevat.